4 domeinen

Robert Marzano omschrijft klassenmanagement als volgt. Het bijeenkomen van handelingen van een leraar in vier verschillende domeinen:

1. Opstellen en toezien op de naleving van regels en routines (procedures)
2. Uitvoeren van maatregelen bij ordeverstorend gedrag
3. Zorgen voor een effectieve relatie tussen leraar en leerlingen
4. Zorgen voor de juiste mentale houding voor klassenmanagement

Het meest opvallende aspect van goed klassenmanagement betreft wellicht het opstellen , invoeren en toezien op naleving van regels en routines in de groep. Vandaar dat we onder dit thema daar nader op in gaan.

Voor de andere onderdelen verwijzen wij u naar  Robert J. Marzano – Wat werkt: pedagogisch handelen en klassenmanagement, Bazalt 1^e druk, 2010.

Opstellen en naleving van regels & routines

Het opstellen en naleven van regels en routines zorgt dat het aantal ordeverstoringen daalt. Dit geldt zowel voor het opstellen van regels en routines thuis als op school. Wanneer er op beide terreinen sprake  is van opstellen en naleven van regels en routines dan heeft dat een positief effect op de leerprestaties van leerlingen. Van belang is wel dat de regels en routines niet eenzijdig aan de leerlingen worden opgelegd. Het moet gepaard gaan met veel uitleg aan en input uit de groep.

Verwachtingen

Regels en routines verwijzen beide naar gespecificeerde verwachtingen met betrekking tot gedrag. Terwijl een regel algemene verwachtingen of normen identificeert (je laat een ander uitspreken) , communiceert een routine (procedure) verwachtingen voor specifieke gedragingen (bij het binnenkomen van het lokaal, ga je naar je plaats, berg je de spullen op in je la en kijk je op het digibord wat er vandaag gepland staat).

Overkoepelende regels

Uiteraard gelden op iedere school overkoepelend regels en routines die voor een ieder gelden (op tijd in de les, je lesmateriaal meenemen etc.) Daarnaast beseft de krachtige leraar dat hij verantwoordelijk is voor het goed verlopen van zijn eigen les. Derhalve kunnen er in  elke groep / klas andere regels en routines gelden afhankelijk van de behoeften en instelling van de leraar en de leerlingen. Deze regels zijn in overeenstemming met de algemeen geldende schoolnormen.

Actiestappen regels en routines

Stel specifieke regels en routines op voor uw groep / klas.

Over het algemeen worden regels en routines gewoonlijk voor de volgende categorieën opgesteld:

1. Algemeen gedrag in de groep: beleefd en behulpzaam zijn, respect tonen, aanraken van elkaar, op de plaats zitten, door elkaar heen praten
2. Begin en einde van de dag – les: aandacht voor bespreekpunten (dagopening, verjaardagen),  welke spullen op tafel, absenties, te laat komen, op welke plaats ga je zitten, schoonmaken van de tafels, opruimen, bij de deur staan
3. Overgangen en onderbrekingen: wc bezoek, materiaal halen, brandoefening, gedrag in pauzes
4. Gebruik van materialen en apparatuur: uitdelen, ophalen, opbergen, gebruik van kasten, bureaus, wasbak.
5. Werken in groepen: teams vormen, gedrag binnen en buiten het eigen team, teamleiderschap, groepscommunicatie met de leraar
6. Zelfstandig werken en door de leraar geleide activiteiten: opletten bij presentaties, meedoen, hulp krijgen, onderling praten, gedrag wanneer de leerling klaar is met de opdracht

Gewenst gedrag

Het is niet de bedoeling dat de leraar voor ieder onderdeel specifieke regels en routines opstelt. Dan vormt u een te groot arsenaal aan regels op zo’n detailniveau dat het voor de leerling niet doenlijk is zich er aan te houden. Het advies luidt om hooguit vijf tot acht regels op te stellen waarmee de 6 categorieën zijn afgedekt. Probeer daarnaast de regels zo op te stellen dat de leerling begrijpt welk gewenst gedrag van ze wordt verwacht. Wanneer u namelijk benoemt wat de leerling NIET mag doen zal het brein van de leerling daar toch eerst een voorstelling van maken en dat lokt mogelijk het ongewenste gedrag uit.

Samengevat: vervang regels als:

• Je mag niet drinken in het lokaal, je mag niet eten  in het lokaal, je mag niet snoepen in het lokaal, je mag geen water in het lokaal door: Eten en drinken doen we in de aula.
• Je mag niet stoeien in de klas, je mag niet rennen in de klas, je mag niet duwen in de klas door: In de klas gedragen we ons rustig.

Betrek leerlingen bij het ontwerp van de regels & routines.

Er bestaan verschillende Nederlandstalige programma’s voor het opstellen en implementeren van regels en routines in de klas: Taakspel, WinWin, Klassenvergaderingen. Meer hierover bij het onderdeel Handelen

Stand van zaken in uw klas

*Vul de onderstaande tabel in om een goed overzicht te krijgen van uw stand van zaken met betrekking tot regels en routines in uw klas
*Probeer vervolgens voor iedere categorie 1 dekkende regel te bedenken die positief is geformuleerd in gewenst gedrag

Regels en routines bespreken in de klas

-Houd een algemeen praatje over regels en routines (op de sportclub, in het verkeer, thuis).

-Bespreek met de leerlingen wat zij belangrijk vinden binnen een prettige les.

-Laat leerlingen in groepjes van 4 een mindmap maken over hun gewenste regels en routines.

-Laat het groepjes de mindmap presenteren.

-Filter de breed aangedragen regels er uit en schrijf die op het bord.

-Check of de regels en routines de 6 categorieen afdekken

-Controleer met de klas of de regels positief geformuleerd zijn in gewenst gedrag

-Verdeel de regel per categorie over 6 groepen. Ieder groep maakt per categorie een korte rijm of limerick.

(voorbeeld categorie algemeen gedrag, soms moet je zitten soms loop je rond. Soms mag je praten en soms houd je je mond. Als we ons allemaal goed gedragen dan verloopt de les heel fijn. Niemand hoeft dan te klagen en is iedereen zoals hij wil zijn.)